-SUNDAY SPECIAL
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 7 ਅਪ੍ਰੈਲ, Gee98 news service
-ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਮੈਂਟ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾ ਧੜੀ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਹਰ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਜੇਕਰ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਹੂਲਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਕਰਕੇ ਸਹੂਲਤ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ QR ਸਕੈਨ ਕੋਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੇਲੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਖਾਲੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਨਕਦ ਜਾਂ ਕਾਰਡ ਤੋਂ ਵੱਧ QR ਕੋਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦੇ ਜਦ ਕਿ QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਵੱਜੀਆਂ ਠੱਗੀਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ‘ਚ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗਾਂ ਨੇ QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਅਪਾਹਜ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਠੱਗੀ ਮਾਰੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਅਪਾਹਜ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਟ੍ਰਾਈਸਾਈਕਲ ਵੇਚਣ ਲਈ OLX ‘ਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਸੌਦਾ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਗੀ ਦੇਣ ਲਈ QR ਕੋਡ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਅਪਾਹਜ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਖਾਤੇ ਤੋਂ 32,000 ਰੁਪਏ ਕਢਵਾ ਲਏ। QR ਨਾਲ ਇਕ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ‘ਤੇ ਕੀ ਖੁੱਲ੍ਹਣਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਫਰਜ਼ੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ QR ਕੋਡ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ‘ਤੇ ਇਕ ਲਿੰਕ ਖੁੱਲ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਪੈਸੇ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸਲੀ QR ਕੋਡਾਂ ‘ਚ ਨਕਲੀ QR ਕੋਡ ਇਨਬਿਲਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਅਜਿਹੇ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੈਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ QR ਕੋਡ ਘੁਟਾਲੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਾਈਬਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਈਬਰ ਠੱਗ ਰੀਸੇਲ ਐਪਸ (OLX, Quikr) ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਉਤਪਾਦ ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਡਵਾਂਸ ਪੇਮੈਂਟ ਦੇ ਬਹਾਨੇ QR ਕੋਡ ਖਰੀਦਣ ਅਤੇ ਭੇਜਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ QR ਕੋਡ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।